Stosunki Polska - USA 1989 - 2008

Bardzo dobre stosunki, wizyta Busha VII.89 - poparcie dla przemian, zachęta do reform gospodarczych w kierunku wolnego rynku, pomoc materialna symboliczna (ekologia). Wizyta Balcerowicza IX.89 - poparcie dla planu reform gosp. Podróż Wałęsy XI.89 - przyjmowany z najwyższymi honorami (medal Wolności). Wizyta Mazowieckiego III.90 - traktat o stos. handlowych i gosp., uzależniony od przyjęcia przez Polskę międzynarodowych standardów ochrony praw w zakresie własności intelektualnej i przemysłowej; otwarcie konsulatu w Los Angeles; zniesienie ograniczeń w poruszaniu się dyplomatów; w poł. 1990 inauguracja Polsko-Amer. Fundusz Przedsiębiorczości - działalność Korpusu Pokoju; wspólpraca uniwersytecka
Dobre stosunki z USA - poparcie Polski dla interwencji w Zat. Perskiej, zamrożenie stos. handl. z Irakiem mimo 2,5 mld. dol. strat; udział polskiego wywiadu w ewakuacji amerykańskich agentów z Iraku; wizyta Wałęsy 19-22.III.91, 70% redukcja polskiego zadłużenia wobec rządu USA, zniesienie wiz dla Amerykanów; wizyta Bieleckiego w USA; od 14.V.91 - Polska repr. interesy USA w Iraku
5-6.06.91 - wizyta wiceprezydenta Quayle'a - sprawy polit.-gosp.
IX.91 - wykluczenie członkostwa Polski w NATO; 9-11.09.91 - wizyta premiera Bieleckiego. 6.12.1991 - zniesienie zakazu eksportu broni amer. do Polski
12.03.92 – afera karabinowa: aresztowanie Szwondera i gen. Barańskiego we Frankfurcie – ekstradycja do USA, proces sądowy w Nowym Jorku i uniewinnienie
12-16.04.92 - wizyta Olszewskiego w USA
5.07.92 - udział prezydenta Busha w uroczystości złożenia prochów Paderewskiego w katedrze św. Jana w Warszawie
16-17.XII.93 - wizyta msz Olechowskiego w USA - sprawa aspiracji Polski do NATO, deklaracje - PdP jako korytarz do NATO
9-10.01.1994 - spotkanie Wałęsy z Clintonem w Pradze - sprawa NATO i PdP
11.04.94 - wizyta Strobe'a Talbotta w Warszawie - propagowanie PdP
26-27.04.94 - wizyta Kołodziejczyka w USA, deklaracja o współpracy wojskowej: wspólne manewry, nowe formy współpracy (konsultacje, szkolenia).
Po przyjęciu przez Sejm nowego prawa autorskiego w VII.94 wszedł w życie podp. w III.90 traktat o stos. handlowych i gosp.
7.07.94 - wizyta Clintona w Polsce - podkreślenie, że nikt nie ma prawa weta wobec akcesu Polski do NATO; inicjatywa warszawska – pomoc wojskowa dla Polski
09.94 - udział jednostki Grom w ochronie przedstawicieli USA na Haiti
9.10.94 - Kongres przyjął poprawkę Browna, otwierającą drogę Polsce i krajom Grupy Wyszehradzkiej drogę do NATO
23.10.94 - wizyta Wałęsy w USA na obchodach 50. Kongresu Polonii Amerykańskiej; w tym czasie premier Pawlak z prywatną wizytą na koszt amerykańskich firm prowadzących interesy w Polsce
17.02.95 - wizyta w-ce mon Milewskiego w USA - współpraca w produkcji uzbrojenia pow. z zakupem F-16; poroz. o ochronie tajemnicy wojskowej
24-26.04.95 - wizyta msz Bartoszewskiego w USA - rozmowy z wceprez. Gorem i sek. stanu Christopherem - mizerne efekty
27-28.05.95 - wizyta sek. obrony USA Williama Perry'ego, rozmowy z Wałęsą, premierem Oleksym, mon Okońskim - poparcie dla starań o członkostwo w NATO, ale pod warunkiem zmiany struktury armii, przystosowanie do współdziałania z NATO, cywilnej kontroli nad armią; naciski na zakaz eksportu broni do krajów uznanych przez USA za popierające terroryzm (Iran, Birma)
VI.95 - Wizyta Wałęsy w USA - chłodne przyjęcie, incydenty z przedst. społeczności żydowskiej
9.VI.95 - umowa pol-amer o wojskowej współpracy naukowej i technolog. - dostęp do danych o programach badawczych
VIII.95 - pierwsze polsko-amerykańskie ćwiczenia wojskowe na poligonie w Wędrzynie
28.IX.-1.X.1995 - wizyta przewodniczącego Kolegium Połączonych Sztabów Sił Zbrojnych USA, gen. Shalikashvili; potwierdzenie dobrej współpracy pol.-amer.
24.01.96 - wizyta kierownika BBN Milewskiego w Waszyngtonie - uspokojanie w spr. Oleksego
7.02.96 - wizyta podsekretarza stanu Holbrooke'a - sprawa Oleksego a NATO
02.96 - afera związana z prośbą Biura Badawczego Kongresu USA z 09.95 dot. stanu polskiej armii. MON odmówił podania danych, myśląc, że ma do czynienia z firmą marketingową.
1-4.06.96 - wizyta Wałęsy, spotkanie z Clintonem; 4.06.96 - prezentacja ustawy dot. rozszerzenia NATO i pomocy wojskowej dla EŚW (tzw. trzeciej poprawki Browna) z udziałem Wałęsy - promocja Polski w USA
I.97 - otwarcie biura FBI w Warszawie
10-11.07.97 - wizyta Clintona pod hasłem "Witamy w NATO"
IX.97 - wspólne ćwiczenia wojskowe w Drawsku;
10-12.07.98 - wizyta premiera Buzka; kwestie NATO, zakupu uzbrojenia, dialogu polsko-żydowskiego(krzyże w Oświęcimiu), sprawa stosunku do Białorusi i projektu Radia Wolna Białoruś.
Jako członek NATO Polska usilnie pracowała na niwie polityczno-dyplomatycznej nad wizerunkiem jednego z głównych partnerów USA w Europie, a niewątpliwie najważniejszego spoza UE: poparcie akcji w Jugosławii, stanowiska USA w sprawie ESDI oraz miejsca europejskiego filara NATO w systemie bezpieczeństwa euroatlantyckiego. Konsultacje w sprawie przeglądu CFE. Dzięki poparciu USA, Polska uzyskała korzystne uregulowania w zmodyfikowanym Traktacie CFE przyjętym XI.1999. Współpraca w Komisji Praw Człowieka ONZ.
Pomoc w przystosowaniu polskiego systemu obronności do standardów NATO: system kontroli lotów ASOC
Sprawa PAFP - decyzja Kongresu o jego likwidacji - uzgodniono pozostawienie części aktywów w celu powołania w VIII.99 Polsko-Amerykańskiej Fundacji Wolności.
Polsko-amerykańsko-ukraińska inicjatywa współpracy.
Problem społeczności żydowskiej - mimo rozwiązania sprawy krzyży na oświęcimskim żwirowisku, pojawił się problem restytucji mienia podniesiony przez pozwy przeciwko Polsce ze strony grup Żydów. 29.IX.99 sad federalny w Chicago orzekła, że nie posiada jurysdykcji w tej sprawie. Dalsze naciski, próba nacisku na zakaz lądowania samolotów PLL LOT w USA.
Rok 2000 - dalszy rozwój stosunków. Zakończenie programów pomocowych - łącznie 4 mld dol., z tego 2,5 mld na redukcję polskiego długu w USA
9-10.02.2000 - wizyta Geremka - zainaugurowanie wspólnie z Albright PAFW
24-27.06.2000 - wizyta M. Albright z okazji współorganizowanej przez USA i RP konferencji "Ku wspólnocie demokracji". Udział w przekazaniu fregaty "Perry" przemianowanej na "Generał Pułaski"
9-16.09.2000 - wizyta Bartoszewskiego
5-6.04.2001 - wizyta Bartoszewskiego - zapewnienie, że stosunki polsko-amerykańskie, oparte na strategicznym partnerstwie, wykraczają poza region Europy Środkowo-Wschodniej
15-16.06.2001 - wizyta Busha w Warszawie - przyjęcie systemu ogólnych preferencji celnych, porozumienie o otwartym niebie
Expose Millera - obecność i zaangażowanie USA w bezpieczeństwo Europy jest sprawą zasadniczą
6.11.2001 - konferencja prezydentów 16 krajów EŚW - poparcie dla wojny z terroryzmem
12-14.12.2001 - wizyta msz Cimoszewicza - sprawa zaangażowania Polski w Afganistanie
10-11.01.2002 - wizyta Millera - sprawa zakupu samolotów wielozadaniowych – offset
07.2002 – wizyta Kwasniewskiego – wspólne oświadczenie prezydentów: dojrzałe partnerstwo
09.2002 – wizyta sekr. Obrony Donalda Rumsfelda, rozmowy z Kwasniewskim i Millerem, potwierdzenie strategicznego sojuszu wojskowego między obu krajami
Poparcie dla interwencji w Iraku – 30.01.2003 – list ośmiu wzywający do zachowania więzi transatlantyckich
02.2003 – wizyta Millera – poparcie dla polityki USA wobec Iraku
18.04.2003 – umowy dotyczące zakupu F-16 – dostarczenie w latach 2006-08 48 samolotów F-16; offset; łączna wartość kontraktu – 6 mld dol.
30-31.05.2003 – wizyta Busha w Polsce
26-27.01.2004 – wizyta Kwaśniewskiego – sprawa wiz, udziału firm polskich w kontraktach w Iraku, offsetu F-16
02.2005 – wizyta sekretarza stanu Condi Rice – pierwsza po wyborach; rewizyta msz Rotfelda
06.2005 – po rozmowach z przedstawicielami Lockheed Martin obietnica inwestycji 1,5 mld dol. do końca 2005 r., m.in. infrastrukturę naftową, produkcję i utylizację amunicji, produkcję w Gliwicach Opla Zafira
IV RP
Kaczyński w orędziu w Zgromadzeniu Narodowym na pierwszym miejscu wymienił partnerstwo z USA i współpracę w obszarze euroatlantyckim.
02.2006 – wizyta prezydenta Kaczyńskiego w USA – rozmowy z Bushem, z wpływowymi kongresmenami w sprawie wiz; spotkanie z Polonią w Chicago (zmiana w kierownictwie po śmierci Moskala; poparła ogromną wiekszością K. w wyborach); ogólnie pozytywna ocena wizyty
Tarcza rakietowa – rekomendacje Departamentu Obrony w grudniu 2005 w sprawie włączenia Polski do projektu; początek marca 2006 – Polska jako potencjalna lokalizacja antyrakiet w Europie; budowa MD poza NATO, na podstawie bilateralnych umów
5.05.2006 – spotkanie prezydenta Kaczyńskiego i wiceprezydenta Cheneya w Wilnie podczas konferencji „Wspólna wizja wspólnego sąsiedztwa”.
05.2006 – Senat USA przyjął poprawki do projektu nowej ustawy imigracyjnej,
19-20.06.2006 – wizyta msz Fotygi w Waszyngtonie, rozmowy z Condi Rice, kwestia wiz studzona przez USA i Polskę (Fotyga powiedziała „problem wiz wbrew pozorom nie jest już tak żywą społecznie kwestią, jak czasami media to przedstawiają. Nie jest to również aż tak poważna sprawa polityczna dla nas” – GW 20.06.2006, s. 8)
listopad 2006 – sprawa notatki ze spotkania z ambasadorem USA Hillasem, który sugerował odwołanie wicepremiera Giertycha za krytykę operacji w Iraku; dopisek min. obrony R. Sikorskiego, że Hillas był „tradycyjnie bezczelny”
sprawa „raportu Bakera” o strategii USA wobec Iraku – konsultacje ze 130 ekspertami- nikogo z Polski (choć byli ambasadorowie Turcji, Jordanii czy Kataru
grudzień 2006 – sprawa wiz – propozycja włączenia Polski do VWP do końca 2007. pod warunkiem przekazania szczegółowych informacji o osobach udających się do USA;
Sprawa dostaw F-16 – w 3 z 8 maszyn dostarczonych w 11-12.2006 były awarie: radaru, systemu tankowania w powietrzu, automatycznego wybierania kanałów radiowych
8.06.2007 – wizyta prezydenta Busha na Helu, rozmowy o tarczy antyrakietowej, bez konkretów
Po wyborach 2007 rząd Tuska dokonał przejścia od postawy spolegliwej na asertywną: zapowiedział wycofanie wojsk z Iraku, twardsze negocjacje w sprawie tarczy antyrakietowej, domaganie się zniesienia obowiązku wizowego. Msz Sikorski zwracał uwagę na ryzyko, jakie Polska ponosi w związku z budową wyrzutni, także na brak instalacji NATO w Polsce. Podkreślał, że USA powinny wzmocnić zdolności obronne Polski poprzez zainstalowanie systemów obrony przeciwrakietowej THAAD lub PAC-3 oraz zawarcie umowy o współpracy wojskowej pozwalającej na dostęp do broni najnowszej generacji.
Reakcje USA nieprzychylne, prezydent Bush dziękując pod koniec grudnia 2007 sojusznikom Ameryki za wkład w zaprowadzanie demokracji w Afganistanie pominął Polskę, choć wymienił np. Duńczyków i Kanadyjczyków. Rzecznik Departamentu Obrony informował, że USA przekazały Polsce uzbrojenie warte 750 mln dol. Polscy eksperci oszacowali tę pomoc na 30 mln dol. rocznie i podkreślili, że sama misja w Iraku kosztowała 327 mln dol.
12-13.01.2008 – wizyta mon Klicha w USA, rozmowa z sekretarzem obrony Gatesem, podkreślenie wagi gwarancji bezpieczeństwa Polski; odmowa USA rozmieszczenia w Polsce systemu Patriot
1-2.02.2008 - Wizyta msz Sikorskiego, rozmowy z wiceprezydentem Cheneyem i sekretarz stanu Condoleezzą Rice, sprawa tarczy antyrakietowej, Polska wyraziła zgodę na rozmieszczenie na swym terytorium elementów tarczy, zabiegała o utworzenie bazy NATO na swym terytorium.